Spirometriya
Ağciyərlərin tənəffüs funksiyasını ölçən və tənəffüs həcmi ilə sürətini qiymətləndirən diaqnostik test
Tərif
Spirometriya, ağciyərlərin tənəffüs funksiyasını ölçmək üçün istifadə edilən bir testdir. Bu test ağciyərlərin hərəkət həcmini və tənəffüs sürətini qiymətləndirir, müxtəlif tənəffüs xəstəliklərinin diaqnozunda mühüm rol oynayır.
Xüsusiyyətlər
- Ağciyərlərin Gücləndirilmiş Həyat Tutumu (AGHT, Forced Vital Capacity): dərin nəfəsalmadan sonra maksimal nəfəsvermə zamanı xaric olan havanın həcmi. AGHT, ağciyər tutumu və hava yollarının açıqlığı barədə məlumat verir.
- Ağciyərlərin gücləndirilmiş ekspirator həyat tutumu (AGEHT, Forced Expiratory Volume in 1 Second): birinci saniyədə gücləndirilmiş nəfəsvermə zamanı xaric olan havanın həcmi. Bronxial astma və AXOX kimi obstruktiv xəstəliklərin diaqnozu üçün əsas parametrlərdən biridir.
- AGEHT/AGHT nisbəti: Bu nisbət tənəffüs sistemindəki maneələri ayırd etmək üçün istifadə olunur. Nisbət normadan aşağıdırsa, bu, obstruktiv xəstəliklərə işarədir. Restriktiv xəstəliklərdə isə nisbət normal qalır.
Mexanizm
Spirometriya zamanı xəstə tam nəfəs alır və mümkün qədər güclü şəkildə nəfəs verir. Spirometr cihazı bu zaman daxil olan və xaric olan havanın həcmini və axın sürətini qeyd edir. Bu məlumatlar əsasında tənəffüs həcmləri və hava axını qiymətləndirilir.
Məhdudiyyətlər
Spirometriya ağciyərlərin ümumi həyat tutumi (Total Lung Capacity-TLC), Qalıq həcmi (Residual Volume-RV) və funksional qalıq tutumu (Functional Residual Capacity-FRC) kimi bəzi vacib ağciyər parametrlərini ölçə bilmir. Bu parametrlərin qiymətləndirilməsi üçün bədən pletismoqrafiyası kimi əlavə testlər tələb olunur.
Kliniki əhəmiyyət
Spirometriya, bronxial astma və AXOX kimi xəstəliklərin erkən aşkarlanmasında və izlənməsində istifadə edilir. Test, ağciyər tutumunun azaldığını və ya hava axınının məhdudlaşdığını göstərən vacib məlumatlar verir və xəstəliyin gedişatını izləmək və müalicənin effektivliyini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
- West, J. B., & Luks, A. M. (2020). Respiratory Physiology: The Essentials (11-ci nəşr). Wolters Kluwer. ISBN 9781975139261.
- Levitzky, M. G. (2018). Pulmonary Physiology (9-cu nəşr). McGraw-Hill Education. ISBN 9781260019339.
- Pellegrino, R., Viegi, G., Brusasco, V., et al. (2005). Tənəffüs funksiyası testlərinin interpretativ strategiyaları. European Respiratory Journal, 26(5), 948-968. https://doi.org/10.1183/09031936.05.00035205.
- Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). (2023). Xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyinin diaqnostikası, idarə edilməsi və qarşısının alınmasına dair qlobal strategiya.
8 baxış, 0 bəyənmə 22-09-2024
