Zoologiya

Zoologiya biologiyanın bir qolu olub, heyvanların morfologiyası, anatomiyası, fiziologiyası, həyat fəaliyyəti, ekologiyası və təkamülünü araşdıran elm sahəsidir. Bu elm sahəsi həm də heyvanların sinifləndirilməsi (taksonomiya) və onların digər canlı orqanizmlərlə, o cümlədən insanlarla qarşılıqlı əlaqələrini tədqiq edir.

Təsnifat

Zoologiya bir neçə alt sahəyə bölünür:

• Entomologiya: həşəratları öyrənən sahə.
• İxtiologiya: balıqları tədqiq edən sahə.
• Herpetologiya: sürünənlər və amfibiyaları tədqiq edən sahə.
• Ornitologiya: quşları öyrənən sahə.
• Mammalogiya: məməliləri öyrənən sahə. (qeyd: bu termin, süd vəzi xəstəliklərini öyrənən tibbi ixtisasın adı ilə çaşdırıla bilər. Bu səbəbdən, bu sahəyə "senologiya" və ya "mammologiya" demək daha düzgündür.)

Zoologiya həmçinin paleozoologiya (fosilləşmiş heyvanları öyrənir) və zoocoğrafiya (heyvanların yer kürəsində yayılması) kimi sahələri də əhatə edir. Heyvanların ekosistemlərdə oynadığı rol, onların genetik müxtəlifliyi və təkamül prosesi zoologiyanın əsas tədqiqat mövzularındandır.

Tibbdə əhəmiyyəti

Zoologiyanın bir neçə sahəsi təbabətdə xüsusi rol oynayır:

• Parazitologiya. İnsan bədənində yaşayan və onun hesabına qidalanan orqanizmləri (parazitlər) öyrənən zoologiya sahəsidir.
  • Protozoologiya. Parazitologiyanın tək hüceyrəli orqanizmləri araşdıran bölməsidir. Məsələn, malariya, qiardiaz, amöbiaz, toksoplazmoz kimi xəstəliklərin törədicilərini araşdırır.
  • Helmintologiya. Parazitar qurdları öyrənən zoologiya sahəsidir. Askaridoz və şistosomiaz kimi xəstəliklərin profilaktika, diaqnostika və müalicəsində rol oynayır.
• Tibbi entomologiya. İnsan sağlamlığına təsir edən, xüsusən də xəstəlik daşıyıcıları olan həşəratları və digər artropodları öyrənir. Bitlər (pedikuloz), birələr (taun), ağcaqanadlar (malariya), gənələr (Lyme xəstəliyi) və milçəklər (yuxu xəstəliyi) kimi canlıların həyat fəaliyyəti və ekologiyasını öyrənmək və profilaktik tədbirlərin inkişafına kömək edir.

Əlavə olaraq, xəstəlik modelləri üçün tədqiqatda istifadə olunan heyvanların zoologiyası önəmlidir. Siçanlar, siçovullar, donuzlar, meymunlar və digər heyvanlar, insan xəstəliklərini modelləşdirmək üçün istifadə olunur ki, bu da xəstəliklərin inkişafını və müalicə təsirlərini öyrənməyə imkan verir. Yeni dərmanların və peyvəndlərin təhlükəsizliyini və effektivliyini yoxlamaq üçün zooloji araşdırmalara əsaslanılır.